Seremoni Llyfr y Flwyddyn 2024

Y beirniad Nici Beech wedi dod i’r llwyfan i gyflwyno enillydd categori y wobr Ffuglen. Yn y ras mae Anfadwaith gan Llŷr Titus – sydd â chymeriad anneuaidd yn mynd i fyd tanddaearol… ac yn dilyn “dau yn mynd ar daith i ddatrys llofruddiaeth… cawn stori sy’n llawn cyffro ond eto a chyfleoedd i oedi a meddwl.” Gair am storiau Raffl “yn bleser llwyr i ddarllen…. bywydau ag ychydig o chwinc ynddyn nhw… yn berl o gyfrol.” Am nofel gyntaf Mari George (nofel gyntaf gwasgnod newydd Sebra o dan wasg Atebol) – “mae’r nofel yn llawn ffresni ond awdur aeddfed sydd wrth y llyw… taith lythrennol i Gwatemala… a thaith arall emosiynol ac arni y down i nabod Muriel yn well… llyfr hudolus sy’n darllen mor rhwydd.” 

Wedi trafodaeth amlwg o ddifyr – roedd hi’n amlwg bod un llyfr wedi gwneud argraff ar hi a’i chyd-feirniaid. 

Yr enillydd yw Sut i Ddofi Corryn  gan Mari George. 

Y beirniad Patrice Lawrence yn cyflwyno’r wobr Children and Young People yn Saesneg. Canmol llyfr Brilliant Black British HIstory gan Atinuke “a history nerd’s dream.” Skrimsli gan Nicola Davies “expanded my imagination in so many ways.” Where the Rivers Takes Us gan Leslie Parr – “tackles big subjects.”

Yr enillydd eleni yw llyfr Skrimsli gan Nicola Davies. Hi hefyd yn diolch i’r artist Jackie Morris am y gwaith celf fel y gwnaeth Tom Bullough am ei lyfr ef. Diolch hefyd i’r beirniad “you can’t believe what this means to me.”

Hanna Jarman sydd yn cyflwyno’r Wobr Plant a Phobol Ifanc. Yn dweud gair yr un am y tair cyfrol: Jac a’r Angel, Daf James (Y Lolfa), Y Nendyrau, Seran Dolma (Gwasg y Bwthyn), ac Astronot yn yr Atig, Megan Angharad Hunter (Y Lolfa). 

Enillydd y categori ydi’r “nofel hollol wych” – Jac a’r Angel gan Daf James. 

Yr awdur yn diolch i wasg y Lolfa, a Bethan Mai darlunydd y clawr a’r lluniau y tu mewn, ac i’w chwaer “am wneud fi deimlo bod fy Nghymraeg i ddigon da…. ac i fy ngwr, ac i fy mhlant i … mae fy ngwaith i fel arfer yn llawn secs a drygs a rocarol ac ro’n i’n meddwl bod rhaid i mi roi rhywbeth iddyn nhw. Mae yn talu teyrnged i lenorion yr oedd e’n eu darllen pan oedd yn iau – Gwenno Hywyn Irma Chilton ac eraill. “Felly dw i eisiau cyflwyno hwn i’r cewri aeth o fy mlaen i.”

Dylan Moore yn dod ymlaen i gyflwyno gwobr ‘Creative Non-Fiction’ Saesneg. Yn y ras mae Spring Rain, Marc Hamer, Birdsplaining gan Jasmine Donahaye, a Sarn Helen gan Tom Bullough gan wasg Granta Publications.

A’r enillydd yw Sarn Helen. Daw’r awdur i’r llwyfan. “More than anything I’ve written before, this is a collaboration… with scientics, farmers whose voices are there on the pages… it’s really an honour to receive this. Diolch eto.”

“Rhaid llongyfarch yr awduron i gyd ar y gamp o gyhoeddi eu llyfrau sy’n ffrwyth blynyddoedd o lafur,” meddai Rhiannon Marks. Yna mae hi yn cyhoeddi mai enillydd y categori Ffeithiol Greadigol yw Cranogwen..

Mae Jane Aaron yn rhoi ei diolchiadau, gan gynnwys artist clawr y llyfr, Meinir Mathias gan ddweud bod rhai pobol wedi prynu’r llyfr er mwyn cael y llun ar y clawr. Mae hi’n diolch i’r criw yn Llangrannog am osod y cerflun o Cranogwen. “Allech chi ddim gael ffordd well i hybu llyfr.” Ond mae’r prif ddiolch, meddai, “i Cranogwen ei hun… hi wnaeth fyw y bywyd hynod o arloesol y mae ei fanylion yn y llyfr. Mae hwn i Cranogwen.”

Rhiannon Marks, un o’r beirniaid y Rhestr Fer Gymraeg, yn camu ymlaen i gyhoeddi enillydd y categori Ffeithiol Greadigol. “Bu sawl gyfrol o fewn trwch blewyn o gyrraedd y Rhestr Fer” meddai, cyn cyflwyno’r tri llyfr sydd ar y Rhestr – Cranogwen, gan Jane Aaron, Y Delyn Aur gan Malachy Edwards, a Trothwy gan Iwan Rhys. 

Tudur Owen newydd gamu i’r llwyfan. Yn sefyll drws nesa i fwrdd ag arni yr holl dlysau arian a fydd yn cael eu rhoi yn nwylo’r enillwyr. Yn croesawu pawb i’r noson a dweud bod heno’n nodi dechrau Gwyl Arall. Mae yn rhoi anerchiad dwyieithog, ac yn Saesneg yn cyfeirio at y ffaith bod yna etholiad wedi ei galw heddiw – “who’d have thought?” meddai. “Mae ganddon ni noson hynod gyffrous o’n blaenau, gyfeillion.” Mae’n rhoi ychydig o gefndir i hanes y gwobrau. Cyfle “arbennig”, meddai, i ni gyd-ddathlu y llyfrau sydd ar y Rhestr Fer eleni. Mae’n egluro y bydd y beirniaid yn ein tywys yr enillwyr fesul categori, yna gwobr Barn y Bobl, cyn i ni glywed pa lyfr ym marn y beirniaid fydd wedi ei ddewis yn Llyfr y Flwyddyn, yn y ddwy iaith.   

Sgwrs-dros-ysgwydd gydag Aled Jones Williams, sydd ar y Rhestr Fer eto eleni am ei gyfrol o storïau byrion, Raffl. Gwestai ychydig yn anfoddog yn y fath sbloets o noson – “sa’n well gen i fod adra’, o beth fyrdd!” meddai, gyda gwên fawr. Pob lwc iddo fe a’r holl feirdd a llenorion o fri heno. 

Pethe wedi prysuro wrth y bar. Awduron enwog yn pingo… i gyd yn eu dillad smart. Wrth y bar (ond nid yn y llun yma ysywaeth) mae Pennaeth Datblygu Cyhoeddi y Cyngor Llyfrau mewn sgwrs ddyfal gyda dau o’r beirniaid Cymraeg, Nici Beech a Tudur Dylan Jones, ynghyd â dau o awduron y Rhestr Fer Gymraeg, Daf James a Mari James

Y Rhestr Fer Saesneg

Noddir y Wobr Saesneg gan Ysgol Saesneg, Cyfathrebu ac Athroniaeth Prifysgol Caerdydd.

Y Wobr Farddoniaeth
 I Think We’re Alone Now, Abigail Parry (Bloodaxe Books)
 Cowboy, Kandace Siobhan Walker (Cheerio Publishing)
 In Orbit, Glyn Edwards (Seren)

Gwobr Ffeithiol Greadigol
 Sarn Helen, Tom Bullough (Granta Publications)
 Birdsplaining: A Natural History, Jasmine Donahaye (New Welsh Rarebyte)
 Spring Rain, Marc Hamer (Harvill Secker)

Gwobr Ffuglen Ymddiriedolaeth Rhys Davies
 Stray Dogs, Richard John Parfitt (Third Man Books)
 The Unbroken Beauty of Rosalind Bone, Alex McCarthy (Doubleday)
 Neon Roses, Rachel Dawson (John Murray)

Gwobr Plant a Phobl Ifanc Bute Energy
 Where the River Takes Us, Lesley Parr (Bloomsbury Children’s Books)
 Brilliant Black British History, Atinuke (Bloomsbury Children’s Books)
 Skrimsli, Nicola Davies (Firefly Press)

Ar y panel beirniadu Saesneg eleni mae’r awdur, newyddiadurwr a chadeirydd PEN Cymru Dylan Moore; yr awdur a Chymrawd y Gymdeithas Lenyddiaeth Frenhinol Patrice Lawrence; y nofelydd, dramodydd a chyn-enillydd Gwobr Dylan Thomas Rachel Trezise; a’r bardd, nofelydd a chyn-gadeirydd Gwobr T.S. Eliot Pascale Petit.